Om te zien wat de toekomst van de neerlandistiek is, heb ik tijdens de
laatste koninginnedag langs de Oudegracht in Utrecht gewandeld. Dat
viel niet mee: er waren veel meer mensen op hetzelfde moment langs
dezelfde gracht aan het wandelen, al had ik niet de indruk dat die
mensen allemaal vooruitgestuwd werden door de vraag wat unbidan we
nu.
In het centrum van Utrecht woont en werkt Arjan den Boer. Hij heeft er
een appartementje waarin hij naast het aanrecht een groot bureau heeft
staan met een snelle computer, een groot beeldscherm, twee luidsprekers
en een scanner. Achter dat bureau maakt hij cd-roms en websites voor
musea, voor kunsthandelaren en voor archeologische verenigingen. Heel
mooi, vind ik het werk van Den Boer: smaakvol vormgegeven en technisch
knap.
Nu heeft hij een nieuw plan: hij wil een cd-rom maken met Nederlandse
literatuur; een ruime bibliotheek met teksten van Van Veldeken tot en
met de Tachtigers, aangevuld met veel afbeeldingen, portretten,
illustraties en een uitgebreid geluidsarchief: een uur lang Nederlandse
liederen op muziek, en een uur lang door een prominente
literatuurkenner of acteur voorgelezen teksten. Van de meeste teksten
zullen er goede samenvattingen te vinden zijn. Voor Sinterklaas moet
die cd er zijn en ik denk dat dat het Den Boer gaat lukken. Zoals het
er nu naar uitziet, heeft hij in de loop van deze maand een contract
met een grote uitgever die ook multimedia-titels voert, en de bekende
Nederlandse stem heeft hij ook al geregeld. Ik ging naar Utrecht omdat
Den Boer het meeste materiaal van de Coster-site
wil overnemen. Dat krijgt hij, maar op
de cd komt drie of vier keer zoveel te staan. Degene die dit schijfje
koopt krijgt in een keer meer literatuur op zijn computer dan er op
papier in leesedities in de boekwinkel te vinden is. Dit wordt
misschien wel de grootste Nederlandse tekstenverzameling die er ooit te
koop is geweest.
Ik weet ook hoe de neerlandistiek zal reageren: niet. Er verschijnt
misschien een stukje in Noordzee over dat de edities onbruikbaar
zijn voor wetenschappelijk onderzoek en een berichtje in Nederlandse
Letterkunde, ook over hoe slecht de edities zijn, en hoe groot het
verlangen is van de auteur van het stukje naar betere edities. Het
probleem is dat goede edities alleen door vakmensen gemaakt kunnen
worden en dat die vakmensen geneigd zijn nog een beetje te unbidan als
het niet door NWO of door de Taalunie gesubsidieerd wordt. Ik hoop ook
een keer op een cd met echt fraaie edities. Maar voor het zover is, wil
ik het de komende tien jaar nog wel met dit product doen.
En zo komt de belangrijkste uitgave op dit vakgebied niet van enig
academisch instituut, niet van een grote uitgever, maar van een
appartementje aan de Oudegracht, waar een man die is afgestudeerd bij
Algemene Letteren in zijn eentje tot stand brengt wat ons allemaal niet
is gelukt: een aantrekkelijke cd maken over de Nederlandse literatuur
die straks hopelijk een groot publiek bereikt. Arjan den Boer heeft nog
mensen (bijvoorbeeld studenten) nodig die hem tegen vergoeding willen
helpen met het scannen en controleren van teksten. Waar wachten we nog
op?
Marc van Oostendorp (oostendorp@rullet.leidenuniv.nl)
